PROGRAM SAMOCHODOWEJ WYCIECZKI PO TERENIE GMINY SROKOWO

Kąty (niem. Langeneck)

Pierwotnie folwark powstały na wydzielonych gruntach w zachodniej części majątku Siniec. Założył go pod koniec lat 40. XIX w. Ferdinand August Ludwig Langenstrassen (1799-1862), który nabył Siniec w 1826r. Nazwa jest zbitką pierwszego członu nazwiska (Langen) i lokalizacji folwarku (Ecke – narożnik, kąt). Po wykarczowaniu lasu w tym narożniku majątku rozpoczął budowę obiektów, tj. czworaki, stodoły (1849r.), kuźni, stajni (1859r.), a następnie rozpoczął etapami budowe dworu. Pierwsza budowla była wielkości wschodniego skrzydła dworu z częścią ryzalitu. Być może na początku zamieszkali tam dwaj synowie właściciela. Pewne jest, że w 1878r. mieszkał Friedrich, starszy syn Ferdinanda (młodszy Edwin w Sińcu). W 1862r., kiedy zmarł Ferdinand, starszy syn Friedrich miał 29 a młodszy Edwin 28 lat, ale żaden z nich nie był żonaty. Oficjalny podział majątku między braćmi nastąpił w 1868r, kiedy Edwin ożenił się z Lucie Stabbert. Tego roku Friedrich oficjalnie przejął folwark, któremu nadaje nazwę Langeneck z obszarem 275 ha. W 1870r. rozbudował dwór o zachodnie skrzydło, nadając mu symetryczny wygląd od frontu. Z czasem dobudował parterową dobudówkę. Po śmierci Edwina w 1886r., Friedrich przejmuje zarządzanie całym majątkiem Siniec do czasu osiągnięcia pełnoletności bratanków Kuno i Edwina II. Po śmierci Friedricha, folwark Kąty został wydzielony w 1905r. i wystawiony na sprzedaż jako majątek rycerski, który kupił Karl Rudatis. Trzy lata później Kąty kupił dzierżawca pobliskiego Sińczyka John Hasford, który zmarł w 1911r. Wdowa po nim, Elisa Hasforf, sprzedała w 1913r. majątek, który kupił Carl Zeihe. W 1933r. majątek nabył Ernst Menzel, a po jego śmierci w 1940r., majątek odziedziczyli wdowa Margarete i synowie Karl-Heinz i Günther, który zginął w 1943r. Po wojnie powstał tam PGR, a w dworze były mieszkania. Obecnie dwór jest własnością prywatną.

Siniec (niem. Gross  Blaustein)

Nieznana jest data lokacji pierwotnej wsi czynszowej na prawie chełmińskim o powierzchni 50 włók (839,8 ha), a najstarsza wzmianka pochodzi z 1441r. Wieś założył prawdopodobnie Heinrich der Jüngere (Młodszy) von Plauen prokurator barciański, brat wielkiego mistrza Zakonu Heinricha der Ältere (Starszy) von Plauen, od którego mogła pochodzić początkowa nazwa miejscowości (Plawenstein, Plauenstein). Być może jej nazwę zaczerpnięto z leżącego w lesie głazu narzutowego (niem. „Blaustein” – pol. „siny kamień”). Po wojnie 13-letniej (1454-1466) wieś o powierzchni 60 włók (1007,8 ha) i 10 włók (168 ha) lasu otrzymał od Zakonu 13.03.1469r. w dowód zasług Bernhart von Wiese (Berndt Weise). Z czasem wyodrębniono w Sińcu majątek szlachecki, który od XVI do XVIII w. miał kilku właścicieli. Początkowo byli nimi spadkobiercy B. von Wiese, w II połowie XVI w. pojawili się członkowie rodziny von Klingsporn, przedstawiciele szlacheckiego rodu pochodzącego z Frankonii. Najstarsza wzmianka pochodzi z 1587r. i dotyczyła Hansa. Najbardziej znanym był pułkownik Johann von Klingsporn, który brał udział w II wojnie polsko-szwedzkiej w latach 1655-1660. W 1685r. majątek odziedziczyła córka Anna Katharina, która była żoną barona Georga Adolfa von Micrandera, a po jego śmierci majątek wrócił do rodziny von Klingsporn (do 1750r.). Kolejnymi właścicielami była rodzina von Buddenbrock, a w 1803r. od Dietricha Ludwiga von Buddenbrock kupił gen. Hans Karl Friedrich Franz von Below (1764-1840). Przekształcony na majątek rycerski Siniec kupił w 1826r. za 40.000 talarów Ferdinand August Ludwig Langenstrassen (1799-1862), urzędnik z Dolnej Saksonii, który rozbudował dwór. Następcy Ferdinanda gospodarzyli na areale 1357 ha do 1945r. Byli to kolejno: Edwin I (1834-1886), Edwin (II) Friedrich (1874-1930) i Frank Joachim (1905-1987). Członkowie rodziny wnieśli duży wkład w rozwój rolnictwa i oświaty rolniczej na tych terenach. Jednak kryzys gospodarczy w II połowie lat 20. XX w. spowodował stopniowy upadek majątku. W 1932r. majątek został przejęty przez Wschodniopruskie Towarzystwo Rolnicze, które dokonało parcelacji. W tym samym roku teść Franka Joachima, Adolf Gramberg, który był właścicielem rastenburskiego młyna i zespołów zbożowych, wykupił z masy upadłościowej cegielnię z częścią ziemi i wybudował nowy dom. Natomiast dwór adaptowano na karczmę z zajazdem. Nabył go Georg Trüb (1882-1945), z Radziej. Po wojnie część dworu przebudowano i adaptowano na hotel robotniczy pracowników pobliskiej cegielni, a w latach 70. na mieszkania.

Dzwonnica w Kosakowie (niem. Mariental)

Pozostałością po kościele w Kosakowie zbudowanym zapewne na przełomie XIV/XV wieku jest zabytkowa drewniana dzwonnica i osadzony w niej dzwon z XVI wieku oraz granitowa chrzcielnica. Brak jest wiarygodnych źródeł dotyczących gotyckiego kościoła, który w 1657r. został spalony wraz z całą wsią przez Tatarów posiłkujących wojska hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego.  Natomiast z dzwonem wiąże się legenda, według której po zniszczeniach tatarskich kiedy nie było szans na odbudowę kościoła, postanowiono przenieść dzwon do pobliskiego Srokowa. Jednak za sprawą Matki Boskiej, dzwon w cudowny sposób powracał do Kosakowa. Zaś cieśla, który podjął się budowy specjalnej wieży, zmarł nagle. Na miejscu spalonego kościoła wybudowano w XIX wieku szkołę, a po jej likwidacji budynek adaptowano na cele mieszkalne.

Rzymskokatolicki kościół Krzyża Świętego w Srokowie (niem. Drengfurt)

Gotycki kościół w Srokowie wybudowany został w 1409r. i uposażony już w przywileju lokacyjnym, wystawionym przez wielkiego mistrza Zakonu Konrada von Jungingena 4 lipca 1405r. Podobnie jak inne wybudowane w tym czasie jest zorientowany, tzn. prezbiterium z ołtarzem głównym skierowanym na wschód, z zakrystią od północy i kruchtą od południa. Początkowo niewysoka wieża została nadbudowana w XVI wieku do wysosokości 31.38 m. Z pierwotnego wyposażenia kościoła zachowała się gotycka figura Madonny z Dzieciątkiem z 1410r. stojąca w zwieńczeniu ołtarza wykonanego w 1824r. przez Wilhelma Biereichela, który zrealizował kilka ołtarzy w kościołach powiatu kętrzyńskiego i polichromowanego przez Johanna Strunge (obaj artyści pochodzili z Reszla). Do interesujących zabytków ruchomych należy prospekt organowy z 1769r., wykonany w warsztacie Johanna Preussa w Królewcu. W kruchcie wieży znajduje się granitowa chrzcielnica z XV wieku oraz nowsza, z końca XIX wieku.

Ewangelicko-augsburski kościół w Srokowie (niem. Drengfurt)

Drugi, niewielki kościół zbudowany został na dawnym Srokowskim Przedmieściu w 1937r., obecnie ul. Łąkowa, odchodząca od ul. Barciańskiej w stronę starego cmentarza. Kościół ten wznieśli członkowie diaspory katolickiej, dla których oprócz odprawianych nabożeństw, prowadzone były lekcje religii i do 1945r. był pod wezwaniem Zbawiciela. Zbudował go Heinrich Zimmermann na zlecenie Hermanna Heinricha, który wydzielił ze swojej posiadłości odpowiedni grunt. Zapewne pomocy przy budowie świątyni udzieliło stowarzyszenie św. Bonifacego, działające na terenie Niemiec od 1870r. oraz warmińskie stowarzyszenie św. Wojciecha. Obecnie jest to kościół ewangelicko-augsburski. Dnia 13.12.1953r. ks. Aleksander Kulczyński przekazał kościół pastorowi Pawłowi Bakalarzowi, wieloletniemu proboszczowi ewangelicko-augsburskiej parafii w Kętrzynie. Nastąpiła więc zamiana kościołów przez wymienionych wyżej wyznawców i jest to jedyny oprócz Nidzicy taki przypadek na terenie województwa. Budynek wpisany został w 1987r. do rejestru zabytków. Obecnie kościół jest filią ewangelicko-augsburskiej parafii św. Jana w Kętrzynie.