Ciekawostki – nie tylko historyczne – z powiatu kętrzyńskiego – część II: 1) Nieznane malowidło ścienne!; 2) Dawny herb powiatu kętrzyńskiego; 3) Kilka słów o gmachu starostwa w Kętrzynie
- Nieznane malowidło ścienne!
Dom z 1901r. przy ul. Mickiewicza nr 8 jest przykładem kamienicy o modernistyczno – secesyjnej stylistyce. Elewacja frontowa, licowana klinkierową żółtą cegłą, posiada bogaty wystrój i detal architektoniczny (wykusze, pilastry, ryzalit, maszkarony, rauty, woluty czy dekoracja palmetowa). Jako jedna z piękniejszych, miała kilku właścicieli. W tej reprezentacyjnej kamienicy mieszkały bogate rodziny kupców i rentierów. Dziś budynek jest wspólnotę mieszkaniową, remontowany kilka lat. Zapewne niewiele osób wie, że na suficie w holu znajdowało się malowidło przedstawiające postać kobiety. Jeszcze w 1967r. malowidło było widoczne, potem zostało zamalowane.
Poniżej publikujemy unikatowe zdjęcie tego malowidła z kwietnia 1968r. udostępnione i wykonane przez Waldemara Reka.
2. Dawny herb powiatu kętrzyńskiego
Jak wygląda obecny herb, ustanowiony w 1999r. uchwałą radnych powiatowych I kadencji, każdy zapewne wie. Wystarczy zajrzeć na stronę internetową Starostwa Powiatowego w Ketrzynie czy też na FB. Obecny herb powiatu „jest bardzo młody”, bo ma dopiero dwadzieścia. Ale jeszcze młodszy był herb powiatu sprzed 1945r. Obowiązywał niecałe 9 lat. Początek krótkiej historii herbu to 11 październik 1935r. Tego dnia zarząd powiatu zatwierdził projekt herbu opracowany przez prof. Feista z Uniwersytetu im. Księcia Albrechta („Albertina”) w Królewcu/Königsberg. Cztery miesiące później, 24 lutego 1936r. ówczesny starosta, Wilhelm Friedrich (Fritz) Schulz (pełnił funkcje starosty w latach 1934-1945) poinformował prezydenta prowincji w Królewcu, że wzór projektu został sporządzony w porozumieniu i uzgodnieniu z królewieckim archiwum państwowym. Dwa miesiące później, 28 kwietnia 1936r. herb powiatu został przyjęty uchwałą rady powiatu (niem. Kreistag) i zatwierdzony przez Tajne Archiwum Państwowe (Geheimes Staatsarchiv) w Berlinie.
Krótki opis: na czerwonym polu tarczy wkomponowana jest biała 8-listna róża, a na niej czarno-żółta/złota pszczoła. Pszczoła była symbolem pierwszych osadników zasiedlających te tereny, a także symbolem ich pracowitości. Róża zaś symbolizowała wiarę chrześcijańską, a w okresie średniowiecza róża znajdowała się w herbie urzędnika zakonnego – prokuratora (niem. Pfleger) miasta Rastenburg.
Wzór herbu z 1936r. udostępnił Kulturzentrum Ostpreussen w Ellingen (Bawaria).
3. Kilka słów o gmachu starostwa w Kętrzynie
Budynek starostwa wybudowany w latach 1894-95 z inicjatywy ówczesnego starosty Georga von der Trenka. Ogłoszony został konkurs na projekt budynku. Nie wiadomo ile napłynęło projektów. W berlińskim archiwum Towarzystwa Architektonicznego znajduje się jeden z projektów z 1894r., którego autorem był Heinrich Reinhardt. Oto jego rysunek.
Ale ten projekt przegrał, wybrano inny, zbliżony do powyższego rysunku. Budynek starostwa otrzymał elewację z czerwonej klinkierowej cegły, jak większość tego typu realizacji w ówczesnych Prusach. Ten typ architektury był charakterystyczny w miastach przełomu XIX i XX w. Jej rozkwit wiązał się głównie ze znacznym wzmocnieniem administracji państwowej, zwłaszcza po zjednoczeniu Niemiec i utworzeniu cesarstwa. Jego twórcy czerpali z bogatego zasobu średniowiecznej architektury państwa zakonnego, co popierane było przez opiniujące wszystkie projekty naczelne urzędy budowlane w Berlinie. Budowę gmachu starostwa zrealizowała miejscowa firma mistrza ciesielskiego Heinricha Modrickera. Firma ta, kierowana potem do 1945r. przez jego syna Martina, była największą na terenie powiatu. Do dziś zachowało się wiele obiektów przez nich wzniesionych, np. kościół św. Katarzyny, zespołu budynków wchodzących w skład dawnych koszar artylerii przy ul. Parkowej i Chrobrego 8-12, czy kamienicy przy ul. Sikorskiego 28/30, a także willa wzniesiona w 1898r. przez Heinricha, obecnie dom przy ul. Daszyńskiego 27 (przebudowany przez Martina w 1937r.). Z terenu powiatu wymienić można np. dwór w Ramtach (gm. Reszel), czy wieża widokowa na Diablej Górze między Srokowem a Leśniewem. Poniżej zdjęcie willi z 1901r. wykonane w zakładzie fotograficznym Willi Hack. Fotografię udostępnił Cezary Korenc
Oto krótki opis bryły starostwa. Jest to budynek trzykondygnacyjny na rzucie nieregularnym z dwuosiowymi, wyniesionymi ponad koronę murów ryzalitami w elewacji frontowej i tylnej. Ryzality zwieńczone były bądź prostym szczytem z blendami i sterczynami, bądź zakończony 7-osiowym, rozbudowanym neogotyckim szczytem schodkowym, o prostokątnych płaszczyznach z ostrołucznymi blendami. We wnętrzu na szczególne uznanie zasługiwała duża sala posiedzeń z drewnianymi boazeriami i kolorowymi witrażami w oknach. Budynki boczne przy starostwie przeznaczone były na stajnie, wozownie i pomieszczenia gospodarcze. I oczywiście utrzymywane w konwencji architektonicznej bryły głównej gmachu starostwa. W 1959r. dobudowano nowe skrzydło, którego część wzniesiono na dawnym schronie przeciwlotniczym. Poniżej pocztówka przedstawiająca gmach starostwa przed I wojną światową. Fotografię udostępnił Tadeusz Korowaj.
Przed gmachem starostwa stał pomnik poświęcony poległym mieszkańcom miasta i powiatu w wojnach z 1866r. (prusko-austriacka) i z 187071 (francusko-pruska). Pomnik uroczyście odsłonięty 22.03.1897r. został zburzony w 1945r. Jego cokół do połowy lat 70. leżał na skraju ulicy Słowackiego i Wileńskiej. Wiosną 2005r., w czasie budowy parkingu przy starostwie, odkopano fundamenty tego pomnika wraz z kapsułą czasu, którą przekazano do miejscowego muzeum.